پایین کولا ، روستایی در دل طبیعت   

موقعیت جغرافیایی : روستای پایین کولا در حوالی شهر ساری ( مرکز استان مازندران ، واقع در شمال ایران ) واقع شده که از راه آبندانسر به مقدار 15 کیلومتر و از راه جاده سنگتراشان تنها شش کیلومتر با شهر ساری فاصله دارد .

این روستای بزرگ از سه محله به هم پیوسته به نام های : کولا ، وارد و سانخیل تشکیل یافته است و یکی از روستاهای دهستان میاندرو کوچک در بخش مرکزی شهرستان ساری می باشد . در جنوب و جنوب غربی آن ، رود تجن و در جنوب شرقی آن ( با فاصله حدود هشت کیلومتر) روستای بالاکولا و در شرق آن جنگل سر سبز و زیبا و در غرب آن روستا های پرچیکلا ، تنگ لته وخانه عباسی و در شمال آن روستاهای مرمت و خارکش قرار دارند . این روستای زیبا و دیدنی در میان باغستان ها و جنگل های طبیعی و پرورشی محصور شده و دارای آب و هوای لطیف و معتدل می باشد . در واقع این روستا و روستاهای اطراف آن در آغاز کوهپایه های شهرستان ساری قرار دارند.  

موقیعت تاریخی : کولا دارای سابقه تاریخی کهنی می باشد و در بسیاری از منابع تاریخی ، به ویژه منابعی که در خصوص تاریخ طبرستان و مازندران نگاشته شده اند ، اشاره ای به آن شده و برخی از رویدادها و حوادث مربوط به آن را بیان کرده اند. در دوران اوائل اسلامی یکی از پاسگاه های مرکزی شمال ایران محسوب می شد.

الف - روحیات و اماکن مذهبی : تمامی اهالی این روستا و روستاهای اطراف بلا استثنا ، دارای مذهب شیعه امامیه و پای بند به اصول و فروعات مذهبی اند . به طوری که تاکنون دارای پنچ تکیه ( حسینیه ) و یک مسجد می باشند و مرکزیت مذهبی و اجتماعی همه آنان ، امامزاده والاتبار حضرت " امامزاده عبدالله " از نوادگان امام علی بن ابی طالب (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) می باشد و در نزداهالی محل از اعتبار و ارزش ویژه ای برخورداراست و بیشتر سوگندهای آنان به همین امامزاده می باشد. در تمامی مناسبت های مذهبی مانند محرم ، صفر ، رمضان و جشن ها و شهادت های معصومین (ع) در امامزاده و یا مسجد و حسینیه ها گردهم آمده و به انجام مراسم خاص می پردازند.

ب – سابقه روحانیت شیعه در محل : سابقه گردهمایی و انجام مراسم مذهبی در این روستا به تاریخ گذشته آن برمی گردد . زیرا در این روستا همیشه روحانیون متعهد و پرتلاشی بودند که ارشاد و راهمایی دینی و مذهبی را برعهده داشتند. به طوری که روستاه های اطراف و حتی شهر ساری و توابع آن را تحت پوشش داشتند و هم اینک نیز تعدادی از روحانیون این محل در ساری ، قم ، مشهد و بهشهر سکونت داشته و علاوه بر فعالیت های تبلیغاتی محل سکونت خود ، با زادگاه خود نیز ارتباط داشته و این محل را با فعالیت های خویش بهره مند می گردانند. 

در این جا ، جا دارد از دو روحانی وارسته که تحصیل کرده قم و نجف اشرف بوده و در شهر ساری اقامت و منطقه را از فضل و ارشاد و راهنمایی های خویش بهره مند می کردند و شهرت فرا منطقه ای پیدا کرده بودند ، اشاره کنم : 

 1 ) آیت الله شیخ حسین مازندرانی کولایی ( متوفای 1335 هجری قمری) : از شاگردان آیت الله العظمی حاج میرزا محمد حسن آشتیانی ، که در حدود یکصد سال قبل در ساری اقامت داشت و در پایین کولا نیز دارای عرصه و اعیان بود و سر آخر در همان جا وفات یافت.  

 2) آیت الله حاج سید جمال واردی کولایی ( متوفای 1331 هجری شمسی ) از شاگردان آیت الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی( در باره وی اطلاعات کاملی تحت عنوان  پدر یزرگم حاج سید جمال تحریر کردم )  .

آثار اجتماعی و عمرانی این دو بزرگوار تا دوران ما باقی و قابل تقدیر و تحسین همگان قرار دارد. قابل توجه است که قبر شریف حاج شیخ حسین کولایی در جوار مزار حضرت امامزاده عبد الله در روستای پایین کولا و قبر شریف حاج سید جمال واردی درقبرستان نو شهر مقدس قم قراردارند.   

ج – وجود مرقد مطهر امامزاده عبد الله (ع)  ( در باره وی مطالبی در وبلاگ " روستای پایین کولا 1387 " تحریر نمودم )

محصولات کشاورزی و دامی : محصولات کشاورزی آن به ترتیب اولویت عبارتند از برنج ( که غالبا درحاشیه رود تجن در پنج کیلومتری روستا و یا آب گیر دره ها که در اطراف روستا پراکنده اند وجود دارند ) ، میوه جات ( پرتقال ، نارنگی، سیب ، گلابی ، لیموو انار) ، سبزیجات ، گردو ، توتون ، گندم ، حبوبات و صیفی جات وغیره . البته غیر از برنج که کشت آن نیاز به آب دارد ، بقیه محصولات آن دیمی می باشند . بدین جهت از کیفیت کمتری برخوردارند . غیر از پرتقال ، نارنگی و توتون که بهترین محصولات منطقه را دارند .

غیر از کشاورزی عده ای به دامداری مانند پرورش سنتی گوسفند ، روش دستی نگه داری گاو شیرده و ماکیان نیز اشتغال دارند و در تولید مواد غذایی منطقه سهیم می باشند .( ادامه دارد )