میدان گازی پارس جنوبی، بزرگترین میدان گازی جهان به وسعت 9700 کیلومتر مربع است که کشور ایران و قطر هر دو در این میدان شریک هستند. حق ایران 3700 کیلومتر مربع از این میدان یعنی درست 3/1 است. با این حال، همین سهم یک سوم بیش از 8 درصد کل گاز جهان و 50 درصد کل گاز کشور ایران را تشکیل می‌دهد. ذخیره گاز این میدان چهارده تریلیون متر مکعب و هجده میلیارد بشکه میعانات گازی است.

                                                    
دستاوردهای طرحهای توسعه میدان گازی پارس جنوبی:
1- صیانت از منافع ملی: با توجه به مشترک بودن میدان گازی پارس جنوبی بین ایران و کشور قطر، برداشت از این میدان برای هر دو کشور، حیاتی بود. ایران اسلامی هنوز در آغاز راه سازندگی کشور قرار داشت و دست به گریبان با مسائل گوناگون پس از جنگ هشت ساله و بیشترین توجه خود را به برداشت از میادین نفتی مشترک و غیر مشترک معطوف کرده بود که کشور رقیب و همسایه جنوبی خلیج فارس یعنی قطر، نخستین قرارداد توسعه میدان گنبد شمالی یا همان ادامه میدان پارس جنوبی ما را امضا و برداشت از این میدان مشترک را با تمام توان آغاز کرد.
2- از حدود سال 1992 این کشور قراردادهایی را به صورت Sharing Production یا همان تولید مشارکتی با پیمانکاران توانمند خارجی و بیشتر آمریکایی و فرانسوی امضا و بهره‌برداری از این مخزن را آغاز کرد؛ یعنی هر فاز گنبد شمالی با یک شرکت معتبر خارجی شریک می‌شد و بالطبع شرکتهای خارجی با اشتهای فراوان برای برداشت هر چه بیشتر تلاشی دو چندان می‌کردند. اما در این سوی آبهای گرم خلیج فارس طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی به صورتی جدی در مهرماه 1376 برای توسعه فازهای 2 و 3 پارس جنوبی امضاء شد. با این صورت یعنی قطر بیش از پنج سال بود که از این میدان مشترک برداشت می‌کرد. شرکت ملی نفت ایران از همان آغاز پذیرش مسئولیت توسعه میدان مشترک پارس جنوبی با دعوت از پیمانکاران داخلی و خارجی با تمام توان برای به بهره برداری رسیدن مراحل گوناگون پارس جنوبی اقدام کرد.
دستیابی به حقوق جمهوری اسلامی ایران از این میدان در صدر تمامی فعالیت‌های اقتصادی کشور قرار گرفت و تمامی ارگانها، سازمانها، شرکتها و کارخانجات داخلی از کوچک و بزرگ برای ساخت کالاهای مورد نیاز پروژه‌ها تلاش دوچندان کردند که هم اکنون در ده سالگی پارس جنوبی ثمرات گرانقدر آن به خوبی روشن و آشکار است که البته در موارد بعدی به تعدادی از آنها اشاره خواهد شد.
بنابراین با برنامه‌ریزی‌هایی که تاکنون برای گسترش میدان گازی پارس جنوبی صورت گرفته، به جرأت می‌توان گفت ایران می‌تواند در کوتاه مدت به اهداف از پیش تعیین شده خود در این میدان دست پیدا کند.
2- دستیابی به خودکفایی در صنایع وابسته به صنعت نفت وگاز و افزایش سهم صنایع داخلی در ساخت و توسعه پارس جنوبی: کالاها و تجهیزات مورد نیاز برای ساخت هر پالایشگاه خشکی، سکوهای دریایی، خط لوله دریا، حفاری‌های توصیفی و تولیدی، نیروی انسانی متخصص و کارآمد و بسیاری از موارد دیگر هر یک دنیایی از نیازهای گوناگون بود که با اطلاع‌رسانی گسترده وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران و شرکت نفت و گاز پارس، همه شرکت‌های صنعتی برای ساخت این کالا‌ها دست به کار شدند و به جرأت بیش از 150 شرکت کوچک و بزرگ برای هر پروژه را می‌توان نام برد که هر کدام به نوعی در ساخت مراحل پارس جنوبی در حال فعالیت بوده و هستند.
این امر هم اکنون تا به آنجا پیش رفته که می‌توان سهم ساخت داخل را برای پروژه‌های پارس تا بیش از 65 درصد پیش‌بینی کرد. بالطبع بخشی از قطعات مورد نیاز نیز تنها در کشورها و شرکت‌های خاصی که بسیار انگشت‌شمارند، تولید و وارد می‌شوند. با این همه، هم‌اکنون که کشورهای غربی در صدد تضعیف جمهوری اسلامی هستند و هر روز با تحریم‌های گوناگون اقتصادی و سیاسی، سعی بر دستیابی به هدف خود دارند، حضور شرکت‌های داخلی و توانمندی‌های آنها را در این منطقه بسیار حایز اهمیت و توجه است. هم اینک در جای جای پروژه‌های پارس جنوبی، رد پای محکم شرکت‌های داخلی در ساخت و نصب کالاهای گوناگون را به راحتی می‌توان دید.
3- رشد درآمد ناخالص ملی: از هر دو فاز پارس جنوبی پس از توسعه، 6/56 میلیون متر مکعب در روز گاز غنی از مخزن برداشت و پس از تصفیه پنجاه میلیون متر مکعب گاز تصفیه شده و به اصطلاح شیرین، تولید و به شبکه سراسری فرستاده می‌‌شود. علاوه بر آن، از هر دو فاز، هشتاد هزار بشکه میعانات گازی تولید و صادر و یا به صنایع پتروشیمی فرستاده می‌شود که دارای قیمت بسیار خوبی در بازار جهانی است. تولید چهارصد تن گوگرد نیز در هر روز انجام و به عنوان یک عنصر مزاحم تلقی می‌شود، لیکن در طرح‌های پارس جنوبی پس از گرانول شدن به خارج از کشور صادر می‌شود. تولید سالیانه یک میلیون تن اتان و 05/1 میلیون تن گاز مایع (LPG) نیز از تولیدات هر دو فاز پارس جنوبی است.
گفتنی است میعانات گازی صادر شده که قیمت آن در بازار جهانی برای فروش بسیار مناسب است، پس از ارسال به صنایع پتروشیمی و تبدیل آن به تولیدات گوناگون پتروشیمی، گاه تا پانصد برابر می‌تواند ارزش افزوده پیدا کند. هم اکنون در آغاز ده سالگی پارس جنوبی از فازهای هشت‌گانه ای که تاکنون به بهره‌برداری رسیده است، میزان 220 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی و حدود 326 میلیون بشکه میعانات گازی و بیش از 5/2 میلیون تن پروپان و بوتان « LPG » تولید شده است که با یک حساب سر انگشتی به راحتی می‌توان تأثیر تولیدات این میدان در رشد درآمد ناخالص ملی کشور را محاسبه نمود که این امر مطمئناً در رشد و شکوفایی صنایع داخلی، رشد و شکوفایی منطقه پارس، استان بوشهر، استان‌های فارس و هرمزگان و همه کشور بسیار مؤثر خواهد بود.
4- ایجاد اشتغال: با آغاز طرح‌های توسعه پارس جنوبی و نیاز به مشاغل گوناگون به سرعت جمعیت منطقه رو به فزونی گذاشت و به جرأت می‌توان گفت بین شصت تا صد هزار نفر به صورت مستقیم در پروژه‌های گوناگون و مشاغل نامبرده مشغول به کار و فعالیت شده و هستند. برای مثال در فازهای 4 و 5 حدود هفده هزار نفر و در فازهای 6 و 7 و 8 حدود هفده هزار نفر در اوج فعالیت و ساخت مشغول به کار شده‌اند. احتساب نیروهای فعال و شاغل برای هر نفر که مستقیم در محلی مشغول به کار می‌شود، با احتساب خانواده وی معمولاً چهار نفر در نظر گرفته می‌شود؛ یعنی در منطقه پارس، حدود چهارصد هزار نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم شاغل و حقوق بگیرند.
این آمار به جز نفرات متخصص و شاغلی است که در دورترین نقاط کشور در شرکت‌ها و سازما‌ن‌های گوناگون برای ساخت کالا و خدمات مورد نیاز پروژه‌ها در حال فعالیتند؛ بنابراین، یکی دیگر از دستاوردهای توسعه پارس جنوبی ایجاد اشتغال است.
5- انتقال دانش فنی و ارتقای تکنولوژی: یکی دیگر از دستاوردهای طرح‌های توسعه میدان گازی پارس جنوبی، انتقال دانش فنی ساخت قطعات گوناگون مورد نیاز و تأسیسات پالایشگاهی است و بالطبع همه شرکت‌های درگیر برای ساخت قطعات مورد نیاز باید به علم روز و تکنولوژی جدید ساخت هر یک از آنها مجهز باشند که این امر به تدریج تاکنون توانسته است نقش بسیار مؤثری در بهبود کیفیت اقلام وکالاها داشته باشد. آموزش نیروهای جوان و تازه استخدام که معمولاً از نفرات برگزیده و نخبه دانشگاه‌های صنعتی کشورند، توسط شرکت‌های پیمانکار اصلی ساخت پروژه‌ها، یکی از اهداف وزارت نفت بوده و هست.
6- ایجاد روحیه خودباوری و اتکا به صنایع داخلی:
- ایجاد انگیزه و پشتیبانی از شرکت‌های فعال در صنایع نفت و گاز و پیمانکاران عمومی
- رشد سازندگان، پیمانکاران و مشاوران ایرانی
برای ساخت هر دو فاز پالایشگاه‌های پارس جنوبی و توسعه میدان باید دکل حفاری برای حفر چاه‌های توصیفی اولیه و سپس چاه‌های تولیدی وجود داشته باشد، پایه سکوهایی که در دریا نصب می‌شوند، باید ساخته و نصب شود، سکوهای تولید باید ساخته و نصب شود، خطوط 32 اینچی لوله زیر دریا باید ساخته شده و سپس عملیات کوتینگ به منظور سنگین شدن آنها صورت پذیرد (مخلوطی از سیمان مخصوص و قیر)، خطوط لوله 5/4 اینچی انتقال محلول منو اتیلن گلایکول ساخته و نصب شود (هر یک از لوله‌ها با بعد مسافت میدان پارس جنوبی یا عسلویه حدود یکصد کیلومتر طول دارند)، تأسیسات انتقال و بارگیری میعانات گازی از ساحل عسلویه تا عمق 5/1 کیلومتری دریا (SBM) ساخته و نصب شود، تجهیزات کامل پالایشگاه‌های خشکی ساخته و نصب شود، حدود 150 هکتار زمین برای ساخت پالایشگاه در نظر گرفته، تسطیح و آماده ساخت پالایشگاه شود، حدود هفت میلیون متر مکعب خاکبرداری و خاکریزی انجام شود، حدود دویست هزار متر مکعب بتن ریزی صورت پذیرد، حدود 35 هزار تن سازه‌های فلزی استفاده شود، حدود دو میلیون و سیصد هزار قطر اینچ لوله کشی و جوشکاری صورت پذیرد، استفاده از حدود 32 هزار تن تجهیزات، حدود 2300 کیلومتر کابل کشی، تولید حدود 140 مگا وات برق و تولید حدود 160× 6 تن در ساعت بخار انجام شود.
همه موارد نامبرده شاید بخشی از تلاش‌هایی است که برای ساخت یک پالایشگاه دو فازی پارس جنوبی (خشکی و دریا) صورت می‌گیرد که مطمئناً در آغاز عملیات توسعه در کشور، بخش عمده قطعات پالایشگاه‌ها باید از خارج تأمین می‌شد، اما با گذشت زمان اندکی، مدیران کشور سعی در ایجاد خودکفایی در این صنایع کردند و حاصل این همه تلاش هم‌اکنون ساخت بسیاری از قطعات و تجهیزات مورد نیاز توسط شرکتهای دولتی و خصوصی داخلی است که به جرأت می‌توان ادعا کرد شمار بسیاری از آنها برای نخستین بار در کشور و در پروژه‌های پارس جنوبی ساخته و به کارگیری شد مانند:
1- تغییر کاربری یک کشتی Crain Barge به کشتی لوله‌گذار توسط شرکت تأسیسات دریایی ایران
2- بازسازی دوباره دکل حفاری شهید مدرس توسط شرکت ملی حفاری ایران
3- ساخت بارج 124 متری برای حمل و نقل سکوهای دریایی و پایه سکوها توسط شرکت صدرا
4- ساخت کشتی لوله‌گذار دریایی توسط شرکت صدرا
5- ساخت لوله‌های 56 خشکی و32 دریایی توسط شرکت لوله سازی اهواز
6- ساخت کارخانه کوتینگ لوله‌های 32 دریایی و 5/4 در بوشهر توسط شرکت صدرا و در خرمشهر توسط شرکت تأسیسات دریایی ایران
7- خرید یک دستگاه بزرگ Crain Barge پنج هزار تنی توسط شرکت صدرا
8- ساخت سکوهای تولید گاز در کشور برای نخستین بار در پروژه فازهای 2 و 3 و ساخت باقی سکوها به طور کامل در کشور (یارد صدرا، یارد خرمشهر، یارد بندرعباس) توسط شرکت‌های داخلی).
گفتنی است تا پیش از آغاز طرح توسعه فازهای پارس جنوبی، حتی پایه‌های سکوهای دریایی نیز در خارج از کشور ساخته می‌شد، چه رسد به سکوهای تولیدی که نیاز به تکنولوژی روز دنیا داشته و دارای حساسیت بسیار زیادی هستند.
9- ساخت مخازن دو جداره LPG برای نخستین بار در کشور توسط متخصصان داخلی در فازهای 4 و 5 پارس جنوبی
10- لوله گذاری دریایی برای نخستین بار توسط شرکت ایرانی تأسیسات دریایی ایران در فاز یک
11- ساخت نخستین گوی شناور انتقال میعانات گازی توسط شرکت ایرانی صدرا برای فازهای 6 و 7 و 8 پارس جنوبی
12- بستن قراردادهای بزرگ چند میلیارد دلاری در قالب بیع متقابل و فاینانس برای توسعه فازهای گوناگون پارس جنوبی
7- توسعه پژوهش و فعالیت‌های علمی: طرح‌های توسعه‌ای میادین گازی پارس جنوبی، پارس شمالی، گلشن و فردوسی در عمل مانند یک دانشگاه بزرگ عمل می‌کند که می‌توان همه رشته‌های دانشگاهی، تخصصی، فنی و مهندسی را در آن پیدا کرد، آموزش داد و نیز در زمان اجرای پروژه‌ها به انواع پژوهش‌ها و مطالعات مورد نیاز دست زد. هم اکنون شرکت نفت و گاز پارس و شرکت ملی نفت ایران و همچنین پژوهشگاه صنعت نفت، گام‌های مهمی را در این زمینه برداشته‌اند.
8- بی اثر کردن تحریم‌ها: یکی دیگر از دستاوردهای طرح‌های توسعه پارس جنوبی، مبارزه با تحریم‌های اعمالی از سوی کشورهای غربی است که در قالب محدود کردن فعالیت‌های بانکی با شرکتهای ایرانی، محدود کردن سرمایه‌گذاری در ایران، جلوگیری از فروش و فرستادن قطعات مورد نیاز، جلوگیری از ورود تکنولوژی و سرانجام تبلیغ ضعف دولت در اجرای پروژه‌های عظیم نفت و گاز در حال انجام است. با مطالعه این موارد قبلی به راحتی می‌توانیم دریابیم که اجرای پروژه‌های مذکور، گام‌های بسیار مهم و تأثیرگذاری در بی اثر کردن تحریم‌های غرب علیه جمهوری اسلامی ایران است.
9- تمرین مدیریت پروژه توسط شرکت‌های ایرانی: مطمئناً تا پیش از آغاز طرح‌های توسعه میدان گازی پارس جنوبی، شرکت‌های داخلی ایرانی یا به صورت دولتی فعالیت می‌کردند و یا اینکه همواره به عنوان زیر مجموعه و یا Joint با شرکتهای خارجی (به صورت خیلی محدود) در اجرای پروژه‌های بزرگ دخیل بوده‌اند، اما امروزه شاهدیم در کشور شرکت‌هایی به عنوان طراح، مجری و ناظر ساخت پالایشگاه‌های عظیم پارس جنوبی و دیگر پروژه‌های صنعت نفت رشد کرده و حتی در خارج از کشور نیز به اجرای پروژه‌ها می‌پردازند. این دستاوردها نیز یکی دیگر از مهمترین دستاوردهای طرح‌های توسعه میدان گازی پارس جنوبی است.
این در حالی است که تا پیش از این، صنعت ما از ورود به بحث ساخت صنایع دریایی و سازه‌های دریایی مورد نیاز کشور ترس داشت، ولی هم‌اکنون نه تنها سازنده این قطعات که صادر کننده آنها نیز به خارج از کشور شده‌ایم