به بهانه 13 جمادی الثانیه سالروز رحلت حضرت ام البنین فاطمه بنت حزام ، همسر امیر مؤمنان علی بن ابی طالب (ع) و مادر حضرت عباس (ع) و سه قهرمان دیگر شهید کربلا .

نامش فاطمه، مکنی به ام البنین، پدرش حزام بن خالد، بن ربیعة، بن وحید، بن کلاب، بن عامر، بن صعصعة و مادرش تمامة بنت سهیل بن عامر می باشد. (1)

طایفه وی را به خاطر انتساب به کلاب بن عامر، " بنی کلاب " و گاهی به خاطر انتساب به عامر بن صعصعة، " بنی عامر" می گویند.

پدر و نیاکان ام البنین از دلیران و رزمجویان جزیرة العرب و به جوانمردی، رزمندگی و دلاوری معروف بودند.

روایت شده است : هنگامی که فاطمه زهرا (س) همسر امیر مؤمنان (ع) و دخترگرانمایه پیامبر اکرم (ص)، بر اثر تحمل فشارهای روحی و روانی دشمنان اهل بیت (ع) در مدینه منوره، مظلومانه به شهادت رسید و چراغ پرنور خانه امام علی (ع) خاموش گردید، حضرت علی (ع) و چهار فرزند خردسال و نازنینش ، خیلی احساس تنهایی و نگرانی می کردند و به دنبال کسی بودند که آلام آنان را تسلی و مقداری از خلأ عاطفی شان را جبران نماید. بدین لحاظ حضرت علی (ع) به برادر خود، عقیل بن ابی طالب (ع) که عالم به أنساب و نژاد شناس معروف عربستان بود، پیشنهاد کرد که همسری برای وی برگزیند که از خاندانی دلیر و جوانمرد باشد، تا خداوند به وسیله او، فرزندانی نصیبشان نماید که شجاع و دلیر بوده و در دفاع از حریم ولایت و امامت، توانا و امین باشند.

عقیل، تیره ها و طایفه های متعددی را مورد مطالعه و بررسی قرار داد و از میان آن ها، تیره بنی کلاب و از این تیره، خانواده حزام بن خالد را، که از مؤمنان و دوستداران اهل بیت (ع) و صحرا نشین بودند، برگزید و دختر گرانمایه این خانواده، یعنی " فاطمه بنت حزام" را برای امام علی (ع) انتخاب نمود.

حزام بن خالد و همسرش تمامه بنت سهیل، وقتی با خواستگاری حضرت علی (ع) روبه رو شدند، ضمن اعلان رضایت قلبی و اظهار خوشحالی، آن را منوط به رضایت فاطمه نمودند. اما همین که تمامه پیشنهاد امام علی (ع) را به اطلاع دختر خود فاطمه رسانید، با اعلان رضایت کامل وی مواجه شد. چون فاطمه این خواستگاری را تعبیر خوابی می دانست که در شب های پیش دیده بود. وی در عالم رویا دیده بود که ماه از آسمان فرود آمد و در دامن او جای گرفت.

به هرروی، فاطمه بنت حزام، به خانه امام علی بن ابی طالب (ع) منتقل شد و علاوه بر وظایف همسرداری و انجام کارهای خانه، علاقه وافری به چهار فرزند فاطمه زهرا (س)، یعنی امام حسن مجتبی، امام حسین، زینب کبری و ام کلثوم ( صلوات الله علیهم اجمعین ) در وجود خود احساس می کرد و آنان را به مانند فرزندان خود ، مورد مهربانی قرار می داد . به طوری که آنان نیزاو را مادر دوم خود می دیدند و به تدریج به وی علاقه زیادی پیدا کردند.(2) فاطمه بنت حزام، در خانه امام علی (ع) چهار فرزند به دنیا آورد، که عبارت بودند از عباس، جعفر، عثمان و عبدالله. اما علاقه وی به فرزندان فاطمه زهرا (س)، بیش از فرزندان و پسران خودش بود.

فاطمه بنت حزام، به خاطر داشتن چهار فرزند پسر، به " ام البنین" شهرت یافت. ولی هر چهار فرزند دلاورش در واقعه کربلا، در یاری امام و برادرشان اباعبدالله الحسین (ع) به شهادت رسیدند. دلیری آنان، به ویژه حضرت ابی الفضل العباس (ع) که سپهسالار لشکر امام حسین (ع) و پرچمدار سپاه و سقای خیمه ها بود، مورد ستایش و تمجید همگان قرار گرفته است .

در این واقعه جانگداز ، برادران عباس (ع) یکی پس از دیگری و پیش از او به شهادت رسیدند ولی   او تا آخر در کنار برادرش امام حسین (ع) ماند و در برابردشمنان ایستادگی کرد، تا این که در راه آب آوردن به خیمه ها، با دشمنان درگیر و پس از کشتن تعدادی از آن ها و زخمی نمودن تعدادی دیگر، زخم های زیادی برداشت و دستان وی قطع وبه چشمش تیری اصابت نمود و سرانجام درسن 34 سالگی به شهادت رسید (3). امام حسین (ع) در شهادت او بسیار متأثر ودر فقدانش فرمود: ألآن إنکسر ظهری و قلت حیلتی. (4)

راویان گفته اند که امام حسین (ع) در شهادت برادرش عباس (ع) بسیار گریه کرد[ فبکی الحسین (ع) لقتله (العباس) بکاءً شدیداً ] (5)

 از چهار فرزند ام البنین (س)، تنها حضرت ابی الفضل العباس (ع) ازدواج کرده و تشکیل خانواده داده بود و بقیه عزب بودند. بدین جهت نسل ام البنین، تنها از کودک خردسال حضرت عباس (ع)، یعنی عبیدالله بن عباس (ع) ادامه یافت. (6)

ام البنین (س) پس از واقعه کربلا، برای امام حسین (ع) و فرزندان شهیدخود، بسیار سوگواری وعزاداری کرد و روزها با حضور در بقیع و مرثیه سرایی برای شهدا، توجه همگان حتی مخالفان و دشمنان خاندان امیرمومنان (ع) را به مظلومیت اهل بیت (ع) جلب می نمود. (7)

ابوالفرج اصفهانی در این باره گفت : تخرج الی البقیع فتندب بنیها اشجی ندبة و احرقها ، فیجتمع الناس الیها یسمعون منها . فکان مروان یجیئ لذلک فلایزال یسمع ندبتها و یبکی . (8)   

به هر روی ، این بانوی شریف و نجیب ، پس از دو سال و نیم عزاداری و سوگواری، در مدینه منوره وفات یافت و بدن مطهرش در بقیع، به خاک سپرده شد.

هم اینک قبرمطهراو، پس از قبور ائمه اطهار (ع )، مورد احترام و زیارت زایران ، به ویژه شیعیان و محبان اهل بیت (ع ) در بقیع قرار می گیرد و از ایمان و وفاداری وی نسبت به اهل بیت (ع)، تجلیل و تمجید به عمل می آید.

 -----------------------------------------------------------------

پانوشت :

1-      أعلام النساء المؤمنات، ص 496؛ مقتل الحسین "ع" ( ابو مخنف )، ص 174

2-      الأنوار العلویة، ص 17 و 442

3-      الارشاد، ص 463

4-      منتهی الآمال، ج 1، ص 385

5-      لهوف سید بن طاووس، ص 136

6-      أعلام النساء المؤمنات، ص 497

7-      منتهی الآمال، ج 1، ص 385

8-      مقاتل الطالبیین ، ص 56