گرچه دَرِ عبادت و طاعت الهی همیشه بر روی بندگان باز و وقت و ساعت خاصی نمی شناسد ، ولی برخی از ایام و یا ساعات هست که عبادت و طاعت در آن ها فضیلت بیشتری دارد و امید برآورده شدن حاجات در آن ها بیشتر از زمان های دیگر است.

ماه مبارک رمضان این چنین است که تمام لحظات و ساعات آن مشروط بر این که رنگ و صبغه الهی داشته باشد ، می تواند عبادت و طاعت الهی باشد ، حتی نفس کشیدن و یا خوابیدن در این ماه ، چه رسد به کار کردن و عبادت نمودن که جایگاه ویژه و ممتازی دارند.

باید از این فرصت و توفیق الهی بهره کامل برد و آن را به آسانی از دست نداد و کوشید در حد توان و استعداد خود از آن بهره گرفت و خوشه چین سفره نعمت های الهی بود.

به هر روی برای اعمال عبادی این ماه دستوراتی از معصومان (ع) وارد گردیده که در منابع روایی و دعایی موجود می باشند و در این جا به برخی از آن ها به صورت اختصار اشاره می کنم. 

1- خواندن دعا و مناجات

دعاها و مناجات فراوانی ازامامان معصوم (ع) در این ماه وارد شده است که به طور مشترک در تمامی این ماه می توان خواند .  مانند دعای: اللهم ارزقنی حج بیتک الحرام…، پس از هر نماز واجب؛ دعای: یا علی یا عظیم، یا غفور یا رحیم…، پس از هر نماز واجب؛ دعای: اللهم ادخل علی اهل القبور السّرور...، پس از هر نماز واجب و دعای: اللهم لک صمت و علی رزقک افطرت و علیک توکلت فتقبل منی، به هنگام افطار. (1)

2- خواندن قرآن

ماه رمضان ، ماه نزول قرآن است . بدین لحاظ سفارش فراوان در خواندن قرآن و تدبر وتفکر در آن شده است و چه خوب است که مومنان در هرچند روز، وحتی در هرروز یک ختم قرآن نمایند . امام محمد باقر (ع) در روایتی فرمود: لکل شیئی ربیع ، و ربیع القرآن شهر رمضان (2) ؛ برای هرچیزی بهاراست ، و بهار قرآن ماه رمضان می باشد .

برخی از ائمه اطهار(ع) در این ماه، چهل ختم قرآن و حتی گاهی زیادتر از آن انجام می دادند. (3)

3- ذکر استغفار و گفتن "لا اله الا الله" و صلوات فرستادن بر محمد و آل محمد(ص). (4)

4- صدقه دادن و افطار دهی به روزه داران، اگر چه به چند دانه خرما و یا شربتی از آب باشد. پیامبر اکرم (ص) در روایتی فرمود : من فطر فی هذا الشهر مومنا صائما ، کان له بذلک عند الله عزو جل عتق رقبه مومنه ، و مغفره لما مضی من ذنوبه . فقیل : یا رسول الله لیس کلنا نقدر ان نفطر صائما ؟ فقال : ان الله تبارک و تعالی کریم یعطی هذا الثواب منکم من لم یقدر الا علی مذقه من لبن یفطر بها صائما ، او شربه من ماء عذب ، او تمیرات لایقدر علی اکثر من ذلک  (5)

5- خواندن نمازهای مستحبی.

ماه رمضان ، فرصت مناسبی برای نمازو راز ونیاز بامعبود محبوب است  ، به ویژه قضای نمازهای واجب فراموش شده ویا ترک شده . هم چنین بجا آوردن نمازهای مستحبی فراوانی که برای این ماه تعیین شده است . مانند خواندن هزار رکعت نماز در مجموع این ماه شریف. بدین گونه که در دهه اول و دهه دوم در هر شبی بیست رکعت خوانده شود، که هر دو رکعت به یک سلام باشد؛  که هشت رکعت آن را پس از نماز مغرب و دوازده رکعت آن را پس از نماز عشا به جا آورد.

در دهه سوم، در هر شبی سی رکعت، به مانند شب های دهه اول و دهه دوم، که مجموع أن ها، هفتصد رکعت می گردد و باقی مانده را که سیصد رکعت می باشد در سه شب قدر، و هر شبی یکصد رکعت به جا آورد. (20)

گفتنی است، که این نماز، غیر از نمازهای مستحبی معمولی، مانند غفیله و نافله است، که آن ها نیز به جای خویش اقامه گردند.

6- صله رحم و دیدار از والدین و فامیلان نزدیک و زیارت برادران مومن.

7- زیارت معصومین(ع)، به ویژه امیرمومنان(ع) و امام حسین(ع). (6)

8- اعتکاف.

در تمام ایام ماه مبارک رمضان، به خصوص در دهه سوم این ماه شریف، اعتکاف در مساجد از سنت می باشد. (7)

به هر روی، این ماه، ماه عبادت و بندگی در درگاه خدای سبحان است وبزرگان و پیشوایان معصوم ما برای آن اهمیت ویژه ای قایل بوده و حساب خاصی برای آن باز می نمودند. در روایتی ازامام صادق (ع) آمده است : کان علی بن الحسین (ع)  اذا کان شهر رمضان لم یتکلم الا بالدعاء ، والتسبیح ، والاستغفار ، والتکبیر فاذا افطر قال: اللهم ان شئت ان تفعل فعلت (8)

 یعنی: امام زین العابدین (ع) سیره اش به این بود هرگاه ماه رمضان می رسید، سخنی نمی گفت مگر به دعاء ،  تسبیح ،  استغفار و تکبیر . همین که وقت افطار می رسید می گفت : خدایا اگر بخواهی (چیزیرا) انجام دهی می دهی .

 آنان که معصوم و پاک و پاکیزه سرشت بودند چنین رفتار و کرداری داشتند ، ما ها که جایزالخطا و پرونده اعمالمان سنگین و تیره است ، باید بیشتربه فکرخود بوده و از فیوضات ارزشمند این ماه شریف بهره فراوان تری ببریم ولذاهر چه می توانیم  باید تلاش و کوشش کنیم  و ذخیره ای از این ماه برای آخرت خویش تهیه کرده و خود را از گمراهی و ارتکاب به معصیت دور نگه داریم .

---------------